Verejtje: Se shpejti do te jene ne dispozicion edhe fotografite
Akqa
Mulliri i
Rauf Beg Gjinollit-Përlepnicë
Mulliri i
Arsiqëve me 1937, pastaj “Zhitoprometi”
Mulliri në
Makresh
Maxha
Guri i
mullirit
Mullinxhiu
në Dobërqan
MULLINJT E
GILANIT DHE FSHATRAVE TE GILANIT
GILANIN
DEGIRMENLERI
Shevqet
Ramush Mehmet
Kodi
78852oo2
Mullinjt që sot punojnë në fshatin
Dobërqan dhe Pidiq në Komunen e Gilanit zgjojnë emocione dhe kujtime dhe janë efemeris
për kapacitet industriale të kohërave të kaluara.Çdo rrokullisje e gurit nën
presionin e urjit, çdo zuhurmë nga çakatalla flet për familjet tona, për
vuajtjet, standartin dhe dhembjet. Hisenikët e shumtë sot do të quheshin në
fjalorin e globalizmit të Nakajamës akcionar. Gilani që nga viti 1455 sipas
shenimeve të haxhi Ali Jakupzades ishte plot mullinj,disa me një guri, disa me
dy.Gilani me 1453 për dy mullinj paguante 3o akqe, ndërsa Përlepnica 8ooo akqe,
që tregon se Gilani atëherӕ ishte një minifshat.Lumi,mulliri, tregonin jetën,
dhembjet, vajtjen, dhe ushqimin e kësaj treve. Sot diku kanë mbetur gërmadhat,
te dikush kanë mbetur kujtimet, te dikush edhe dhembjet për ta siguruar
kafshatën.
Jeta kujtohet duke ndejur në gurë,
ndërsa vuajtjet shifen duke shiquar rrjedhën e ujit….
Unë dhe shokët kujtonim mullirin e Arapi te Livadhet e
Arapit, shiqonin si uji kalonte në lug ,pastaj luanim te livadhet e mbushura me
ujë….
Kujtimet sot janë në tetrapak të paketuara dhe askush nuk dëshiron
kujtimet,pasi disa kanë therr…
NE GILAN KA
PASUR KETA MULLINJ NE LUMIN DORBUSHA, BANJA DHE STANISHORKA:
1. Mulliri i ARAPIT/ Hasan Ahmet
Arabistanit/ nën sallahane,në lumin Dobrusha, aty ku fillojnë livadhet e Arapit,pastaj
pronë e katër serbëve nga Koretishta.
2. Mulliri i HAJDARIT, në lumen Banja,
dikur pronë e Dilaverit të Gjinollëve,pastaj i blerë nga Hajdari nga Busavata.,afër Shtëpisë së Shëndetit.
3. Mulliri i NOVOBIDRDALIVE, pastaj i
njohur si mullliri iFekovitëve në Lumin
Banja, nën” Atik” xhami , në Karadak mëhallë.
4. Mulliri i ANDRESE në lumin
Stanishorka te Porodini.
5. Mulliri i ARSIQEVE me rrymë me 1937,pastajformohet
me 1946 organizata “Zhitopromet”,pas privatizimit sot “Kualiteti”.
NE LUMIN E
PERLEPNICES KA PASUR KETA MULLINJ
1. Mulliri
i” BARDHE“i Mustafa Pasha Gjinollit, në fillim të rrugës së Ropotovës,
djathtas,me dy gurë,
2. Mulliri
i RAUF BEG GJINOLLIT, i njohur si” Borut-hane” me dy gurë, i shkatruar pas
vitit 2ooo,
3. Mulliri
i SELIMAJVE me një guri,
4. Mulliri
i familjes të GANI DALIPIT,pastaj i njohur si mulliri iDIZDARIT me dy gurë,
5. Mulliri
i MUJAJVE me një guri,
6. Mulliri
i SHABANAJVE me dy gurë,
7. Mulliri
i NOVOBIRDALIVE me një guri,
8. Mulliri
i QULKIT me një guri
PASTAJ
VIJNE “VALAVICAT”
9. Mulliri SPAHIVE me dy gurë,
10.
Mulliri BUGARIT me një guri.
11.
Mulliri i REKALIVE
Lumi
i Përlepnicës formohet nga lumi që vie
nga Makreshi i Epërm dhe lumi i Jasenovikut.Aty ku takohen këta dy lumenj në fshatin
MAKRESH, që deri para luftes 1999 i ka takuar Gilanit ka pasur në varg katër mullinj
me një guri që kanë shfrytëzuar të njejiëin rrjedhë.
1. Mulliri
i OSMANIT
2. Mulliri
i FERIZIT
3. Mulliri
i MALOKEVE dhe
4. Mulliri
i ZEKOVITE.
Sot këta mullinj janë
gërmadha.Në fshatin DRAGANCE ka qenë
vetë një mulli:
1.Mullliri i JOVANQIT
NE STANISHOR KA QENE :
1.Mulliri i BLLAZHES me
një guri,në lumen Stanishorka, që ka pasur disa hisenik.
2. Mulliri me rrymë i
CENO Pushkarit që funksionon
3.Mulliri me rrymë i
VOJO JOVANOVIQIT që funksionon.
NE FSHATIN KUSCE QE
DIKUR I TAKONTE GILANIT SOT NOVOBERDES KA PASUR MULLI ME RRYME:
1,Mulliri i SVETES
MULLINJET NE KMETOVC DHE DOBERQAN:
1. Mulliri
i DRAGOLUB GAVRILOVIQITme dy gurë në
fshatin Kmetovc.
2. Mulliri
i ILAZ BEG GJINOLLITte Dobërqani i vogël,tani shifen vetëm rrënojat.
3. Mulliri
i SHEVKI MAHMUTqë gjendej në fshat dhe e shkatron lisi inxjerrur pas erës së
forte,
4. Mulliri
i HAXHISKEVE në dalje të fshatit te familja e Poqinkëve, me dy gurë,sot pronari
është Adem Kastratinga Hogoshti, funksionon akoma.
5. Mulliri
ADILOVCEVE mbi banjën e Dobërqanit.
6. Mulliri i SHEVKET REXHEPIT nga Pograxha
me dy gurë në lumen Morava në skaj të Dobërqanit, që shpesh vërshohej kur
ngritej Morava.
NE MORAVE , NE LUMIN E
MUQIBABES DHE KUREXHIT KANE QENE KETA MULLINJ/ NE FSHATIN LLASHTICE/
Në pjesën e Moravës që
kalon nëpër Budriken sërbe kanë qenë tre mullinj me një guri
1.Mulliri i KARAJQES
nga Budrika Sërbe
2.Mulliri i KMETIT
3.Mulliri i NASKO
VLAJKOVIQIT
3.Mulliri i LLASHTICES
me hisenik nga Lladova
Në Moravë, në
VELEKINCEN e vjetër ka qenë mulliri i BEQES me dy gurë, ka pasur edhe dollapin
në formë çekërke për ujitje.
1.Nëvendin e bashkimit
të lumittë Muqibabës dhe Kureqit mbi fshatin Lashticë ka qenë mulliri iHAJROVITEVE
2.Në qendër të fshatit
Llashticë, Rrahmani i Hajrovitëve ka ndërtuar mulllirin me rrymë
3.Mulliri i SHARAVINAVE
në hyrje të Llashticës.
4.Me rrymë në vitet e
6o kishte mullli me rrymë edhe në fshatin Pasjan.
NE MALISHEVE ,bashkimi
lumit Banja dhe Stanishorka, që formojnë lumen Malishevka/ kanë qenë këto
mullinj:
1.mulliriBEJTES në
rrënzë të Zabelit ne fillim të fshatit/me një guri/
2.Mulliri i AVDISE në
dalje të Malishevës/me një guri/
Në fshatin UGLAR ka
pasur tre mullinjë me një guri.Një mulli në hyrje të Uglarit në Lumin
Malishevka, dhe dy në Moravë, në dalje..
-Mulliri i IDRISIT, në
lumen e Malishevës
-Mulliri iEMINIT, në
Moravë
-Mulliri iLATES ,në
Moravë
Në BUKOVIK ka qenë:
1.Mulliri i ZAHIR
AVDIUTme një guri
NE LUMIN E LLAPUSHNICES
QE DERDHET NE MORAVE KA PASUR KETA MULLINJ:
1. Mulliri
i CENOVIQE nga Pograxha me një guri
2. Mulliri
i STOJANIT me një guri
3. Mulliri
i MARKUTt nga Lipovica me dy gurë
4. Mulliri
i LIPOVICES në tokat e Llovcës/jazi i Lipovicës/ me dy gurë
5. Mulliri
i BURINCES me një guri
6. Mulliri
i KOKAJVE me një guri
Sot
nuk ka kurfarë gjume për këta mullinj.
NE
FSHATIN POGRAXHE NE DREJTIM TE FSHATIT SLLUBICE KANë QENE MULLINJET ME NJE GURI
1. Mulliri
i KAMERIT akoma është, nuk funksionin në fillim të rrugër për Sllubicë nga
Pograxha,
2. Mulliri
I SALIHUT
3. Mulliri
ASLLANIT para fshatit Sllubicë.
Në
PARTESH ka qenë mulliri me rrymë
1. Mulliri
i CVETKO Gjorxheviqit
NE LUMIN QE KALON NEPER
BRESALC,LIVOQ KANE QENE KETA MULLINJ:
1.Mulliri i MUSOVIQE në
Livoq të Ulët, që migrojnë në Gilan.
2.Në Livoqin e Epërm
mulliri i TUTIQEVE, i Gjurës ,Budkës dhe Omilit që banonin në Gilan, në Balec
mëhallë, afër shkollës” Musa Zajmi”.
3.Mullirii ISLAM TUSHIT,
me nje guri
4. Mullijt binak të
ADIL URUQIT dhe SHERIF URUQIT/me nga një guri/përballë ambulantes së vjetër
5.Mullirii REXHOVIQE/
me një guri/ përballë kafes Sadikut
6. Mulliri i ZISITte
lagjeja e hoxhoviqëve, me një guri
7.Mullirii SHASHIVAREVE
me një guri/para restoran Kosovës/majtas/ me 6 ortakë,
8.MulliriiDENQITme një
guri
9.Mulliri te MUHAXHIRETt/Meirët,pronari
i Gllamës/Rexha/
NE LUMIN E SHURDHANIT
QE FORMOHET NGA DEGET E OSTROVICES,KODRES SE ZEZE DHE BALLANOVCIT GJENDEN KETA
MULLINJ:/Shurdhan,Dunav/
1. Mulliri
i QAZIMIT me nje guri
2. Mulliri
i ESATIT me nje guri
3. Mulliri
i SYLES me nje guri,
4. Mulliri
i ABDULLAHUT të Kadriut me një guri
5. Mulliri
i SHAQIRIT me një guri
6. Mullirii
ALIUT me nje guri
7. MulliriNEZIRIT
me nje guri
8. Mulliri
i AVDILIT me shumë hisenik
9. Mulliri
Mehmetit/Metës/
1o.Mulliri Qerimit
NE SHURDHAN PARA SE ME HYE NE FSHAT ka qenë
1.Mulliri i SYLES nga Çeliku
Në ZHEGER kanë qenë pesë mullinjë me dy gurë:
1. Mulliri
i HANIT,pasi hani ka qenë pranë kur ka funkcionuar rruga e Kumanovës,
2. Mulliri
i DEMES
3. Mulliri
i SHABAN MUSTAFES,
4. Mulliri
GERNXHOLLEVE,
5. Mulliri
i BEGUT.
Mullinjët në Zhegër
kanë funkcionuar deri me 1953.Sot nuk ka gjurmë për këta mullinj.
Në Fshatin PIDIQ akoma është funksional
1.Mulliri i ELEZIT me një guri
NE LUMIN QE VIE NGA GADIMA NE
KISHNA POLA KA PASUR 4 MULLINJ ME NGA NJE GURI QE KANE PUNUAR VETEM DIMRIT KUR
KA PASUR UJE TE MJAFTUAR.
1.Mulliri i AJETIT
2.Mulliri i ISAK MEHMETIT
3.Mulliri i TAHIRIT
4.Mulliri i ZEÇIR TAHIRIT
Njëherit në Kishna Pole kemi Hanin
e Jovanit.
Në Ponesh ka qenë Hani i Hysen
Pashës nga Gjakova
NE GADISH KEMI MULLIRIN ME NJE GURI
1.Mulliri i LUSHIT/Alushit/
Në ZHEGOVC KEMI DY MULLINJ ME NJE
GURI
1. Mulliri
i HAMITOVEVE
2. Mulliri
i BAJRAMOVITEVE
Në fshatin Cërnicë ka pasur dy mullinj me një guri
1.Mulliri i RAMUSH LIMANIT të SMAKIQEVE
2.Mulliri i SHEFKI MUSLIUT i familjes Gërxholl
3. Mulliri i ZHIVES së Dragës ku hisenik ka qenë
Osmani i Gërxhollëve
Në GUMNISHTE ka qenë një mulli me një guri
1.Mulliri i PUPOVCEVE
Faktet e punës në mullinjët e Gilanit flasin se
shumica e mullinjëve ishin me disa hisenik/ sikur organizata akcionare sot/, ku
ndonjëri kishte vetë një ditë pune, disa kishin disa ditë.Ka raste kur mullinjët e Përlepnicës dhe Dobërqanit kishin
deri shtatë hisenik.Kjo traditë shifet edhe në defternamet e Haxhi Jakupzades.
Tradita e mullinjëve
shifet më së miri në defternamet e Haxhi
Ali Jakupzades /1/me 1455,të prezentuara nga Instituti I Shkencave
Orientale në Sarajevë me 1972, ku shifet se në Anamoravë është mbledhur, elb, tërshërë, grurë. HAXHI ALI
JAKUPZADE, që ka udhëhequr kontabilitetin në regjionin e Brankoviqit prezenton
këto të dhëna për mullinjët në Anamoravë:
Gilani
ka pasur dy mullinj,ka paguar 3o akqe.
Përlepnica
1o mullinj,ka paguar 8ooo akqe,
Topanica
për 2/3 ka paguar 4oo akqe,
Muqivrca
për ½ ka paguar 5oo akqe,
Kopërnica
ka paguar 5oo akqe,
Bozhevci
ka paguar 1ooo akqe, Shipashica për mulli ka paguar 8oo akqe,për valavicë 9oo
kaqe,
Pograxha
ka pasur 2 mullij,ka paguar 3o akqe
Gërnqari
ka paguar 7oo akqe,
Lladova
për ½ 2oo akqe,
Vitia
për ¼
12o akqe,
Radivojci për 1/3 12o akqe,
Kololeqi për ¼ i ka paguar 1oo akqe/2/
/ AKQE- para në perandorinë Osmane përherë të pare ka filluar të përdoretme
dekretin e Orhan Gazit me 1327, e punuar nga argjendi.Të tilla janë punuar edhe
në Novobërdë pas pushtimit nga ana e Sulltan Mehmet Fatihut. Akqe është
përdorur si monetë deri në vitin 1687,kur zavedësohet me paranë e quajtur
Kurush,prej vitit 187o kurushi
zavendësohet me Lirën turke/ 2/
Nga këto shenime të prezentuara nga defernameja shifet forca
ekonomike e vendbanimeve,pasi mullinjët kanë qenë objekte më të rëndëshme
industrial te kohës/1/ shiqo literaturën e defternames të haxhi Ali Jakupazades
të prezentuar nga Instituti i Shkencave Orientale të Sarajevës për regjionin e
Brankoviqit./1/
Fshatrat Kuscë,
Strazhë,Stanishor, Dragancë,Makresh ,Koretishtë pas reorganizimit te komunave
pas vitit 2ooo i takojnë komunes të Novobërdes, ndërsa fshatrat Budrikë e
Poshtme, Partesh dhe Pasjan i takojnë komunes së re të Parteshit. Pas vitit
2ooo në fshatin Cernicë dhe Lladovë ndërtohen dy mullinj modern me teknologji
moderne.
LITERATURA:
1.Defteri,Oblast
Brankovica,opsirni katastarski popis iz 1455 godine,3-34o, Monumenta Turcica
Historiam Slavorum Merdionalium Illustrantia, Orijentalni Institut,
Sarajevo,1972.
2. Vikipedia/ Akça
BANORET E FSHATIT
PERLEPNICE TE SHPERNGULEN NE TURQI
PERLEPNIÇA KÖYDEN
/GILAN/ GÖÇ EDEN TURKIYEDE
1.Ajdinovitet/
Vëllëzërit Selimi, Qerimi, Syla shpërngulen me 1929 në Çorli,
2.Zeqirovitët/
vellëzërit:Hasani i Metit, Veliu,Tefiku/ shpërngulen nëÇorli me 1929,
3.Jonuzi i Fetahut që
ishte kmet i fshatit me katër femijë shpërngulet në Edirene 1929,
4.Hasani me nje vëlla
shperngulet me 1929
5.Kadriu, Bajrami,
Xhemaili shpërngulet me 1957 në Bursë
6.Habil Shefki Nuhiu
shpërngulet në Çorlime 1957.
No comments:
Post a Comment